Полуян Сергей Епифанович

24 Авг

Полуян Сергей Епифанович (19.10.1890, г. п. Брагин Гомел. обл. — 8.4.1910, г. Киев) – публицист, прозаик, литературовед. Писал на белорусском и украинском языках.

Псевдонимы:

  • Ясянович
  • С. Ясянович

Биография:

Из семьи мелкого земельного арендатора. Затем родители перешли в купеческое сословие (1894 г.). Учебу С. Полуян начал в Мозырской прогимназии. Там же впервые познакомился с революционными идеями, что не вызвало удовольствия у администрации прогимназии. Скоро С. Полуяну пришлось сменить место учебы. Продолжал ее в гимназии г. Митава (ныне г. Елгава, Латвия, 1904 — 1905 гг.). Угроза повторного исключения за активную антиправительственную деятельность заставила писателя оставить учебу и вернуться на родину к родителям. В 1907 г. переехал в Киев. Печатал статьи и рецензии в украинской периодической печати. Не отказывался от случайных заработков репетитора, корректора и т. д. В начале 1909 г. переехал в Вильно на работу корреспондентом газеты «Наша Нiва».

Как критик и литературовед С. Полуян дебютировал на страницах газеты «Наша Нiва» и журнала «Украiнська хата». В своей короткой, но яркой литературной жизни С. Полуян боролся за новаторский путь современной белорусской литературы. Исследовал историю белорусской литературы. С. Полуян стоял у истоков белорусского театроведения.

Все творчество С. Полуяна обусловлено глубоким демократизмом и патриотизмом, высоким профессиональным уровнем, стремлением присоединить родное художественное слово к общеевропейскому контексту.

Работы автора (библиография):

  1. Лiсты ў будучыню: Проза; Публiцыстыка; Крытыка. — Мн.,1986.
  2. Аляксандр Рыпiнскi: Нарыс // Гоман. — 3 сак.- 1916.
  3. Хрыстос уваскрос! // Беларускi каляндар на 1920 «Наша хата».- Вiльня. — 1920.

Об авторе (библиография):

  1. Алесьніна Ю. Трагедыя душы // Першацвет. — 1993. — № 10. — С. 85 — 97.
  2. Барадулін Р. Сяргей Палуян // Мы — Беларусы. — Мн., 1988. — С. 277.
  3. Кабржыцкая Т. Невядомы талент // Звязда. — 1990. — 19 кастр.
  4. Кабржыцкая Т., Рагойша В. Акрылены рэвалюцыяй. — Полымя. — 1985. — № 12. — С. 179 — 185.
  5. Кабржыцкая Т., Рагойша В. Падушка Сяргея Палуяна // ЛіМ. — 1984. — 26 кастр. — С. 14 — 15.
  6. Кабржыцкая Т., Рагойша В. Пасляслоўе да першавыдання // Полымя. — 1990. — № 10. — С. 230 — 237.
  7. Кабржыцкая Т., Рагойша В. Слядамі знічкі // Маладосць. — 1985. — № 10. — С. 150 — 169.
  8. Марціновіч А. Як месяц — адзінокі // ЛіМ. — 2000. — 2 кастр.
  9. Палуян Сяргей // Беларускiя пiсьменнiкi: Бiябiблiягр. слоўн. У 6 т. Т.4. / Iн-т лiт. iмя Я. Купалы АН Рэспублiкi Беларусь, Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзiса; Рэдкал.: I. Э. Багдановiч i iнш. — Мн.: БелЭн, 1994.- С. 441- 442.
  10. Палуян Сяргей // Кулажанка Л. і інш. Літаратурныя мясціны Беларусі: Краязн. даведнік: У 3 кн. Кн. 1.: Брэсц., Віцеб. і Гомел. вобл. / Л. Кулажанка, А. Мальдзіс, С. Сачанка; Маст. А. С. Забаўская. — Мн.: БелЭн, 2000. — С. 239.
  11. Палуян Сяргей Епіфанавіч // Беларуская Савецкая энцыклапедыя. У 12 т. Т. 8. Паддубнікі — Рабкі / Рэдкал. П. У. Броўка (гал.рэд.) і інш. — Мн.: Гал. рэд. Беларус.Сав.Энцыкл., 1972. — С. 65.
  12. Палуян Сяргей Епіфанавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — С. 18.
  13. Палуян Сяргей Епіфанавіч // Беларусь: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал.рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 554.
  14. Палуян Сяргей Епіфанавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5. М — Пуд / Беларус.Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — С. 391 — 392.
  15. Палуян Сяргей Епіфанавіч // Энцыклапедыя лтаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-ці т. Т. 4. Накцюрн — Скальскі / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал.рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — С. 158.
  16. Полуян Сергей Епифанович // Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-и т. Т. 5. Биографический справочник / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: Бел.Сов.Энцикл., 1981. — С. 505.
  17. Рагойша В. Змагар адраджэння // ЛіМ. — 1990. — 19 кастр. — С. 12
  18. Рагойша В. Сейбіт// Рагойша В. І адгукнецца слова ў слове. — Мн.: Маст. літ., 1992. — С. 3 — 14.
  19. Сіцько З. «Вянок». На магілу… // Бел. мова і літ. у школе. — 1990. — № 10. — С. 73 — 75.
  20. Сявец у родных слоў сяўбе // Бас. І. Літаратуразнаўчыя эцюды. — 1977. — С. 35 — 72.
  21. У складзе Расійскай Імперыі: Палуян Сяргей Епіфанавіч // Памяць: Брагін. р-н: Гіст.- дакум. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / Уклад. І. Ф. Ганжураў; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: Маст.літ., 2003. — С. 71 — 75.
  22. Феранц В. Ён накрыў нашага Багдановіча // Рэсп. — 2000. — 4 жн. — С. 12.
  23. Шуканаў М. Вяртанне з забыцця // Гомел. праўда. — 1990. — 23 кастр.
  24. Як месяц адзінокі. Сяргей Палуян // Марціновіч А. А. Хто мы, адкуль мы…: Гіст. эсэ, нарысы: У 2 кн. Кн. 2. — Мн., 1997. — С. 424 — 434.

2018-2019.

  1. Гардзей, А. «Я свой кубак спакойна бяру: Буду піць – як наліта» / Арына Гардзей // Полымя. – 2019. – № 4. – С. 174–175.
  2. Гилевский, В. Сергей Полуян: Сохранить память : 19 октября – день рождения нашего славного земляка, публициста, прозаика, литературоведа / Виктор Гилевский // Маяк Палесся. – 2018. – 19 кастрычніка. – С. 15. ; 26 кастрычніка. – С. 15.
  3. Гілеўскі, В. Браты Сяргея Палуяна / Віктар Гілеўскі // Маладосць. – 2018. – № 9. – С. 125–138.
  4. Гілеўскі, В. Твой дом – Брагін / Віктар Гілеўскі // Літаратура і мастацтва. – 2019. – 26 красавіка. – С. 6.