Пширков Юлиан Сергеевич

27 Авг

Пширков Юлиан Сергеевич (31.10.1912, с. Кистени Рогачевского р-на Гомел. обл.—23.12.1980, г. Минск), литературовед, критик. Заслуженный деятель науки Беларуси (1978), доктор филологических наук (1962), профессор (1964). Член СП Беларуси с 1950 г. Лауреат Государственной премии Беларуси им. Я. Коласа (1980; за участие в написании «Истории белорусской дооктябрьской литературы», на русском языке).

Биография:

Родился в крестьянской семье. Закончил двухгодичные педагогические курсы в Рогачеве (1930), работал учителем в Кличевском и Рогачевском районах. В 1939 г. закончил филологический факультет Ленинградского государственного университета. Работал преподавателем Могилевского педагогического института (1939-1940). С 1940 г. в Советской Армии. Участвовал в боях под Ленинградом и Кенигсбергом. Был трижды ранен. С 1945 г. в институте литературы АН Беларуси. С 1954 г. заведовал сектором дооктябрьской литературы и текстологии. Одновременно был преподавателем БГУ (1945-1957), Минского пед. института (1966-1968).

Награжден орденами Отечественной войны 2-й степени, «Знак почета», медалями.

Научной деятельностью Ю. Пширков начал заниматься еще в студенческие годы, исследовал историю белорусской художественной прозы. Творчеству Я. Колоса посвящены монографии «Трылогiя Я. Коласа «На ростанях», «Якуб Колас:Жыццё i творчасць». Исследовал также и творчество В. Дубовки, К. Крапивы, М. Танка, И. Шамякина. О широте взглядов ученого свидетельствуют работы: «Влияние творчества А. С. Пушкина на развитие белорусской литературы», «Тарас Шевченко и белорусская литература».

Под его руководством вышли в свет сборники произведений Я. Купалы, Я. Коласа, К.Черного, В. Дунина-Марцинкевича.

Работы автора (библиография):

  1. Уплыў творчасці А. С. Пушкіна на развіццё беларускай літаратуры. — Мн., 1949.
  2. Народны паэт БССР Я.Колас: Публiчн. лекцыя, прачыт. у 1949 г. у Мiнску. — Мн., 1949.
  3. Якуб Колас: Жыцце i творчасць. — Мн.,1951.
  4. Трылогiя Я. Коласа «На ростанях». — Мн., 1956.
  5. А. Е. Богданович. — Мн., 1966.
  6. З майго жыццёпісу: [Аўтабіяграфія] // Пра час і пра сябе. — Мн., 1966.
  7. Летапісец свайго народа. — Мн., 1982.

Об авторе (библиография):

  1. Александровiч С. Юльяну Пшыркову — 60 // ЛiМ. — 1972. — 27 кастр.
  2. Лойка А. Да 60-годдзя Ю. С. Пшыркова // Полымя. — 1972. — N 10.
  3. Пшырков Юльян // Беларускiя пiсьменнiкi: Бiябiблiягр. слоўн. У 6 т.Т. 5. / Iн-т лiт. iмя Я. Купалы АН Рэспублiкi Беларусь, Беларус.Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзiса; Рэдкал.: I. Э. Багдановiч i iнш. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 87.
  4. Пшыркоў Юльян // Беларускія пісьменнікі (1917-1990) : Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі; Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Маст. літ., 1994. — С. 448.
  5. Пшыркоў Юльян // Гардзіцкі А. К. Пісьменнікі Савецкай Беларусі: Кароткі даведнік / Склад. А. Гардзіцкі. — Мн.: Маст.літ., 1981. — С. 285 — 286.
  6. Пшыркоў Юльян // Кулажанка Л. і інш. Літаратурныя мясціны Беларусі: Краязн. даведнік: У 3 кн. Кн. 1.: Брэсц., Віцеб. і Гомел. вобл. / Л. Кулажанка, А. Мальдзіс, С. Сачанка; Маст. А. С. Забаўская. — Мн.: БелЭн, 2000. — С. 273.
  7. У мірнай працы: Пшыркоў Юльян Сяргеевіч // Памяць: Гіст.- дакум. хроніка Рагач. р-на / Беларус.Энцыкл.; Гал. рэд. Бел.Сав.Энцыкл.: Б. І. Сачанка, (гал. рэд.) і інш.; Маст. А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — С. 491 — 492.
  8. Ён быў тыпам беларуса ў яго найлепшым праяўленні : [100 гадоў з дня народзінаў Юльяна Пшыркова] // Наша ніва. – 2012. – 31 кастрычніка. – С. 13.
  9. Ліс, М. Вучоны, педагог, літаратар : [да 100-годдзя з дня нараджэння Юльяна Сяргеевіча Пшыркова] / Марына Ліс, Таццяна Жук // Веды. – 2012. – 30 кастрычніка. – С. 8.
  10. Пшыркова, Т. Дняпроўскія вытокі : [да 100-годдзя з дня нараджэння Юльяна Сяргеевіча Пшыркова] / Таццяна Пшыркова // Настаўніцкая газета. – 2012. – 30 кастрычніка. – С. 16.
  11. Пшыркова, Т. Дняпроўскія вытокі : [да 100-годдзя Юльяна Сяргеевіча Пшыркова] / Таццяна Пшыркова // Настаўніцкая газета. – 2012. – 1 лістапада. – С. 8.
  12. Лапіцкая, А. Юльян Пшыркоў: слова пра легенду : [выйшла кніга, прысвечаная Ю.С. Пшыркову] / Алеся Лапіцкая // Літаратура і мастацтва. — 2015.— 21жніўня. — С. 6.
  13. Юльян Пшыркоў // Зара над Сожам. — 2016. — 3 верасня. — С. 4.
  14. Кавалёў, М. Заслужаны дзеяч навукі — з Кістянёў / Міхась Кавалёў // Свабоднае слова. — 2016. — 26 студзеня. — С. 3.